गिरिजा मध्यम प्रकल्प धरण तुडुंब भरून सांडव्याबाहेर पाणी सोडण्याच्या उंबरठ्यावर; पिण्याच्या पाण्याचा प्रश्न सुटण्याची आशा

खुलताबाद, दि. १६ सप्टेंबर २०२५ (प्रतिनिधी): छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यातील खुलताबाद तालुक्यातील येसगाव नंबर १ येथील गिरिजा मध्यम प्रकल्प धरण यंदाच्या पावसाळ्यात पूर्ण क्षमतेने भरून सांडव्याबाहेर पाणी सोडण्याच्या उंबरठ्यावर पोहोचले आहे. धरणात साठलेल्या पाण्याने सांडव्यापर्यंत पातळी गाठली असून, अद्याप ८ ते १० फूट उंचीची भिंत शिल्लक राहिली आहे. पावसाळ्यात अजून सुमारे एक महिना शिल्लक असल्याने, धरण पूर्णपणे भरून ओव्हरफ्लो होण्याची शक्यता नागरिकांनी व्यक्त केली आहे. यामुळे परिसरातील अनेक गावांतील पिण्याच्या पाण्याचा कायमचा प्रश्न सुटण्याची आशा आहे.

प्रकल्पाची पार्श्वभूमी आणि तांत्रिक वैशिष्ट्ये

गिरिजा मध्यम प्रकल्प हे खुलताबाद तालुक्यातील एक महत्त्वाचे जलसिंचन आणि पाणीपुरवठा प्रकल्प आहे. गिरिजा नदीवर बांधलेले हे धरण १९८७ मध्ये पूर्ण झाले होते, तर १९९०-९१ मध्ये ते व्यवस्थापन विभागाकडे हस्तांतरित करण्यात आले. धरणाची एकूण क्षमता २४.५० दशलक्ष घनमित्र आहे, ज्यात उपयुक्त पाणीसाठा अंदाजे १४.५० दशलक्ष घनमित्र आणि मृत साठा ३.२७ दशलक्ष घनमित्र आहे. धरणाची उंची १९ मीटर आणि लांबी २८.५० मीटर आहे. डाव्या कालव्याची लांबी १५ किलोमीटर असून, यामुळे धरणाचे सिंचन क्षेत्र ३,४४७ हेक्टर आहे. विशेष म्हणजे, या धरणातून १० हजार एकर शेतजमिनीला पाणीपुरवठा केला जातो, ज्यामुळे खुलताबाद तालुक्यातील शेतीसाठी हे एक प्रमुख आधार आहे.

आपल्या हक्काचे स्वदेशी भारतीय सोसियल मीडिया प्लॅटफॉर्म जॉईन करा.

गिरिजा नदी ही गोदावरी नदीची उपनदी असून, ती छत्रपती संभाजीनगर जिल्ह्यातून वाहते. ही नदी पावसाळ्यातच मुख्यतः वाहते, परंतु पूर्वी बारमाही वाहत असत असे ऐकीव आहे. धरणाच्या बांधकामामुळे या नदीच्या पाण्याचा सदुपयोग होत असून, येसगाव, खुलताबाद आणि वाकोद फुलंब्री येथे संबंधित प्रकल्प विकसित झाले आहेत. खुलताबाद तालुक्यातील हा सर्वांत मोठा प्रकल्प म्हणून ओळखला जातो.

सध्याची परिस्थिती आणि पावसाचा प्रभाव

यंदाच्या पावसाळ्यात मुबलक पावसामुळे धरणातील पाणीसाठा वाढला आहे. सध्या सांडव्यापर्यंत पाणी पोहोचले असून, सांडव्याबाहेर पाणी सोडण्यासाठी फक्त ५ ते ६ फूट उंची खालील भिंत शिल्लक राहिली आहे. पावसाळ्यात अजून एक महिना शिल्लक असल्याने, नागरिकांमध्ये उत्साह आहे. "हा प्रकल्प तुडुंब भरून सांडव्याबाहेर पाणी वाहणारच, यात शंका नाही," असे स्थानिक शेतकरी अली भाई शेख (मो. ९७३०६१९३९१) यांनी सांगितले. ते खुलताबाद ग्रामीण भागातील प्रतिनिधी म्हणून या प्रकल्पाच्या महत्त्वावर बोलले.

मागील वर्षी दुष्काळी परिस्थितीमुळे धरणातील पाणीसाठा कमी झाला होता, ज्यामुळे शेती आणि पिण्याच्या पाण्याचा तुटवडा भासला. मात्र, यंदा चांगल्या पावसाने परिस्थिती सुधारली आहे. धरणातील वाढता पाणीसाठा हे पावसाच्या सतत पडत असलेल्या सरींचे चिन्ह आहे.

सिंचन आणि पिण्याच्या पाण्यावर होणारा परिणाम

गिरिजा मध्यम प्रकल्प हे केवळ सिंचनापुरते मर्यादित नसून, पिण्याच्या पाण्याच्या पुरवठ्यासाठीही महत्त्वाचे आहे. खुलताबाद शहर आणि तालुका, तसेच शेजारच्या फुलंब्री तालुक्यातील गावांना या धरणातून पिण्याचे पाणी पुरवले जाते. धरण पूर्ण भरल्यास परिसरातील अनेक गावांतील पिण्याच्या पाण्याचा प्रश्न कायमचा मिटेल. विशेषतः उन्हाळ्यात पाण्याची टंचाई भासणाऱ्या भागांसाठी हे वरदान ठरेल. शेतकऱ्यांसाठीही १० हजार एकर जमिनीला मुबलक पाणी मिळेल, ज्यामुळे पिकांची उत्पादकता वाढेल आणि आर्थिक स्थैर्य येईल.

नागरिक म्हणतात, "हा प्रकल्प आमच्या जगण्याचा आधार आहे. धरण भरण्याकडे सर्वांचे लक्ष लागलेले असते. यंदा पावसाने साथ दिली, तरच खरी मदत होईल." या प्रकल्पावर पिण्याच्या पाण्यासाठी भिस्त असल्याने, प्रशासनानेही धरणाच्या देखभालीकडे विशेष लक्ष देण्याची गरज आहे.

तलावाचे विडिओ पाहण्यासाठी येथे क्लिक करा

 भविष्यातील अपेक्षा आणि आव्हाने

धरण पूर्ण भरल्यास सांडव्याबाहेरून वाहणारे पाणी गोदावरी नदीला मिळेल, ज्यामुळे खालच्या भागातील पाणीपुरवठा सुधारेल. मात्र, पावसाळ्यानंतरच्या काळात पाण्याचे नियोजन कसे होईल, याबाबत प्रशासनाने विचार करावा, अशी मागणी स्थानिकांनी केली आहे. गिरिजा नदीच्या उपनद्या असल्याने, या प्रकल्पाचा फायदा संपूर्ण जिल्ह्याला होतो. छत्रपती संभाजीनगर, जालना आणि नांदेडसारख्या शहरांनाही अप्रत्यक्ष फायदा होतो.

एकंदरीत, गिरिजा मध्यम प्रकल्पाचे पूर्ण भरणे हे खुलताबाद आणि परिसरातील शेती, पशुपालन आणि पिण्याच्या पाण्याच्या गरजांसाठी आनंदाची बातमी आहे. पावसाळ्यातील उर्वरित काळात मुबलक पाऊस पडल्यास हा प्रकल्प तुडुंब भरेल, अशी आशा आहे.

न्यूज़ पेपर, टीवी व डिजिटल मीडिया वर बातमी व जाहिरात देण्यासाठी संपर्क करा. 9834985191. आपले हक्क आणि समस्यांच्या निराकरणासाठी आपल्या पंचक्रोशीतील मीडिया शी संपर्क करा, स्थानिक पातळीवर काम करणाऱ्या पत्रकारांना प्रोत्साहन द्या. तरच भ्रष्टाचार संपेल आणि भरभराटीचे दिवस येतील.

 ब्रेकिंग न्यूज, सरकारी व खासगी जॉब अपडेट, सरकारी योजना व इतर महत्त्वपूर्ण माहिती तुमच्या मित्र परिवारातील लोकांना मिळण्यासाठी आमचा 9834985191 हा नंबर तुमच्या गावातील व् इतर् WhatsApp गृपमध्ये ॲड करा.